تبـیین ارتباطات کـلامی در آثار منثور عرفــانی با تـأکید بر پنـج اثر طـراز اول (رساله قشیریه، کشف المحجوب، تمهیدات، مرصاد العباد و مصباح الهدایه)

ارتباط کلامی ، یعنی ارسال پیام با بهره گیری از نمادها و اصوات زبانی، از جانب گوینده برای مخاطب و شرط اساسی آن از منظر دانش ارتباطات ، ایجاد شباهت معنی میان طرفین ارتباطی است . حال آنکه در متون عرفانی، با ارتباطاتی مواجه هستیم که در بسایری از موارد ، نه تنها با شرط فوق بلکه با دیگر اصول دانش ارتباطات نیز، مغایرت دارند و اهداف روشها و زبان خاص خود را دارا می باشند. لذا در این پژوهش سعی شده است تا با بررسی ویژگی ها و عوامل موثر بر زبان عرفا ارتباطات و اقسام آن در حوزه عرفان، شناسایی و الگویی برای ارتباطات عرفانی ، استخراج شود. در الگوی استخراجی ، گوینده در زبان بسته (علم)با استناد به اقوال مشایخ و بزرگان ، استدلال مقید، تعریف پردازی و تقسیم پردازی با مخاطب رابطه برقرار می کند و در زبان باز(ذوق) ، از داستان پردازی ، شطح ، رمز اشعار عرفانی و دیگر صور خیال استفاده می نماید. در این پژوهش با بکارگیری الگوی مورد نظر در کتب عرفانی: رساله قشیریه، کشف المحجوب مرصاد العباد، تمهیدات و مصباح الهدایه، که از جمله مهمترین تألیفات در زمینه عرفان و تصوف می باشند- زبان و نحوه ارتباط کلامی عرفا در کتب مذکور، تبیین و مشخص گردید که هر اندازه گفتار عرفا به سمت عرفان ناب پیش می رود، به همان نسبت از ایجاد تشابهات معنایی میان طرفین ارتباطی کاسته می شود و دریافت معانی ، بر گایه ی تأویل شکل می گیرد.